رشته روانشناسی یکی از رشته‌های پرطرفدار در میان داوطلبین کنکور است و هر ساله بسیاری از داوطلبان از طریق کنکور سراسری و یا بدون کنکور، به تحصیل در این رشته می‌پردازند. از سویی دیگر، در سال‌های اخیر با افزایش آگاهی جامعه نسبت به اهمیت توجه به سلامت روان و مراجعه به روانشناس، میزان تقاضای این رشته نیز افزایش چشمگیری داشته است. در این مقاله قصد داریم به بررسی آینده شغلی و بازار کار روانشناسی در گرایش‌های مختلف در ایران بپردازیم.
پس اگر قصد انتخاب رشته روانشناسی در دانشگاه را دارید، در این رشته مشغول به تحصیل هستید و یا به‌تازگی فارغ‌التحصیل شده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم ادامه مقاله را از دست ندهید.
بازار کار روانشناسی و آینده شغلی این رشته در ایران
اگر در این مدت اخیر به فرصت‌های شغلی مرتبط با روانشناسی نگاهی انداخته باشید، احتمالا با آگهی‌های مختلف استخدام روانشناس در گرایش‌های مختلف و حتی آگهی استخدام روانشناس بدون سابقه کار روبه‌رو شده‌اید. این موضوع نشان می‌دهد که علی‌رغم افزایش سالانه تعداد فارغ‌التحصیلان این رشته، همچنان شغل روانشناسی در ایران، شرایط نسبتا مساعدی دارد و احتمالا می‌توان در این حوزه به شغل دلخواه خود دست‌یافت.
البته بازار کار رشته روانشناسی در ایران به عوامل مختلفی بستگی دارد و نمی‌توان درباره مساعد بودن یا نبودن آن به‌صورت قطعی نظر داد. از جمله عوامل تاثیرگذار در بازار کار این رشته می‌توان به نوع گرایش، سطح تحصیلات، محل فعالیت، میزان تخصص فردی، میزان سابقه کار و میزان نیاز سالانه محل فعالیت به کارشناسان مشاوره و روانشناسی اشاره کرد.
نوع گرایش و مقطع تحصیلی، دو عامل مهم در آینده شغلی روانشناسان محسوب می‌شوند. به همین دلیل در ادامه، به بررسی این دو عامل، می‌پردازیم.
بازار کار و آینده شغلی رشته روانشناسی در مقطع کارشناسی
همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، در سال‌های اخیر، توجه و نیاز به حوزه روانشناسی افزایش یافته است که به‌عنوان نمونه می‌توان به افزایش مشاوره‌های پیش از ازدواج و مشاوره کودکان و نوجوانان اشاره کرد. در نتیجه، نیاز به نیروی متخصص روانشناس و روانپزشک نیز افزایش یافته است؛ بنابراین، می‌توان آینده شغلی امیدوارکننده و مساعدی را برای بازار کار روانشناسی در مقطع کارشناسی پیش‌بینی کرد. البته باید یادآور شد که میزان تخصص و مهارت فردی نیز نقش موثری در کاریابی و استخدام، خواهد داشت.
فارغ‌التحصیلان کارشناسی روانشناسی می‌توانند در مراکزی مانند مرکز مشاوره تحصیلی، مدارس، مرکز ترک اعتیاد و نیروی انتظامی مشغول به کار شوند. البته در کل می‌توان گفت که بازار کار این رشته در مقطع کارشناسی نسبت به مقاطع بالاتر، محدودتر است و تنوع و گستردگی کمتری دارد.
بازار کار و آینده شغلی رشته روانشناسی در مقطع کارشناسی ارشد
روانشناسان در صورت قبولی در کنکور ارشد و گذراندن این مقطع تحصیلی، می‌توانند برای گرفتن مجوز مطب روانشناسی اقدام کنند. این افراد، درصورتی‌که واجد شرایط موردنظر سازمان نظام روانشناسی و مشاوره باشند، می‌توانند مجوز مطب را دریافت کرده، مطب شخصی خود را راه انداخته و به ارائه خدمات مشاوره و روانشناسی بپردازند. درآمد یک روانشناس باتجربه و توانمند در مطب شخصی خود، می‌تواند بسیار بیشتر از حقوق روانشناس در بیمارستان باشد.
به‌طورکلی می‌توان گفت که بازار کار روانشناسی در مقطع کارشناسی ارشد، کمی متنوع‌تر و وسیع‌تر از مقطع کارشناسی است.
علاوه بر این، بازار کار گرایش‌های مختلف ارشد روانشناسی نیز با یکدیگر تفاوت دارد. رشته روانشناسی در مقطع ارشد دارای شش گرایش روانشناسی عمومی، روانشناسی بالینی، روانشناسی بالینی کودک و نوجوان، سنجش و اندازه‌گیری یا روان‌سنجی، روانشناسی صنعتی و سازمانی و روانشناسی شخصیت است.
البته در کشور ما برخلاف کشورهای دیگر، تفکیک دقیقی بین گرایش‌های مختلف رشته روانشناسی وجود ندارد و معمولا بازار کار گرایش‌های مطرح شده، به جز دو گرایش روانشناسی صنعتی و سازمانی و سنجش و اندازه‌گیری، تقریبا یکسان است. در واقع نمی‌توان گفت که به‌عنوان مثال، بازار کار روانشناسی عمومی، متفاوت از بازار کار روانشناسی بالینی است.
اما با این حال تفاوت‌هایی نیز بین موقعیت‌های شغلی این گرایش‌ها با یکدیگر وجود دارد. به‌عنوان نمونه، اشتغال در مراکز ترک اعتیاد با داشتن مدرک گرایش روانشناسی بالینی امکان‌پذیر است. همچنین، کلینیک‌های مشاوره و روان‌درمانی کودک، تمایل دارند روانشناس بالینی یا روانشناس بالینی کودک و نوجوان را جذب و استخدام کنند.
باتوجه به توضیحات گفته شده، کارشناسان ارشد روانشناسی می‌توانند در موقعیت‌های شغلی زیر مشغول به کار شوند:
- راه‌اندازی کلینیک مشاوره در صورت داشتن شرایط لازم
- استخدام به‌عنوان کارشناس ارشد روانشناسی در مراکز دولتی همچون بهزیستی، شهرداری، نیروی انتظامی، سازمان زندان‌ها و کانون اصلاح و تربیت
- تدریس در واحدهای کوچک دانشگاه آزاد، دوره‌های فراگیر یا موسسات آموزش عالی آزاد
- استخدام در سازمان آموزش‌وپرورش به‌عنوان مشاور مدرسه یا دبیر دروس مرتبط به روانشناسی
- تاسیس مهدکودک با دریافت مجوز از سازمان بهزیستی
- تاسیس سرای سالمندان با دریافت مجوز از سازمان بهزیستی
- پرداختن به کارهای درمانی در کلینیک‌های مشاوره‌ای
- فعالیت در کلینیک‌های درمان اعتیاد به‌عنوان روانشناس (مستلزم تحصیل در گرایش روانشناسی بالینی)
- همکاری با روانپزشکان در کلینیک‌های خصوصی (تمایل روانپزشکان به همکاری با کارشناسان ارشد بالینی و خانواده‌درمانی)
- کاردرمانی در کلینیک‌های مشاوره و روان‌درمانی کودک مانند بازی‌درمانی (تاکید بیشتر این مراکز به کارشناسان ارشد گرایش بالینی و گرایش بالینی کودک و نوجوان)
بازار کار و آینده شغلی رشته روانشناسی در مقطع دکتری
کسب رتبه قبولی دکتری و ادامه تحصیل در این مقطع، به روانشناسان کمک می‌کند امکان دستیابی به فرصت‌های شغلی و پژوهشی بیشتری را داشته باشند. مقطع دکتری نیز دارای گرایش‌های مختص به خود است و به‌واسطه این گرایش‌ها، امکان فعالیت حرفه‌ای و تخصصی را برای فارغ‌التحصیلان، فراهم می‌نماید. روانشناسی بالینی، روانشناسی سلامت، روانشناسی عمومی، روانشناسی علوم اعصاب شناختی و روانشناسی تربیتی، گرایش‌های مختلف مقطع دکتری را تشکیل می‌دهند.
باتوجه به اهمیت آموزش و تربیت در آینده کودکان و نوجوانان، بازار کار روانشناسی تربیتی در ایران در سال‌های اخیر، وضعیت بهتری پیدا کرده است. علاوه بر این، فارغ‌التحصیلان دکتری روانشناسی نیز می‌توانند با دریافت مجوز، مطب یا کلینیک مشاوره خود را راه‌اندازی کنند. معمولا مراجعین نیز برای مشاوره و درمان، یک دکتر روانشناس را ترجیح می‌دهند و از این نظر، دانش‌آموختگان دکتری، موقعیت بهتری نسبت به کارشناسان ارشد دارند.
از جمله موقعیت‌های شغلی که دانش‌آموختگان دکتری روانشناسی می‌توانند در آن مشغول به کار شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- راه‌اندازی مطب شخصی و فعالیت به‌عنوان مشاور و روانشناس
- تدریس و فعالیت پژوهشی در دانشگاه به‌عنوان عضو هیئت‌علمی
- استخدام در سازمان‌های دولتی که به این تخصص نیاز دارند
- فعالیت در سازمان‌هایی همچون بهزیستی، شهرداری، نیروی انتظامی، سازمان زندان‌ها و کانون اصلاح و تربیت
- استخدام در مراکز ترک اعتیاد
- همکاری با روانپزشکان در کلینیک‌های درمانی و مشاوره‌ای در زمینه‌های تشخیصی و درمانی
- راه‌اندازی کلینیک مشاوره با دریافت مجوز از سازمان نظام روانشناسی و مشاوره
از آن جایی که بازار کار روانشناسی در برخی از کشورها، بسیار مساعدتر از ایران است، برخی از دانش‌آموختگان این رشته، این‌گونه کشورها را برای کار و زندگی انتخاب می‌کنند. به‌عنوان مثال، یک روانشناس در کانادا یا نروژ، حقوق بسیار بالایی دریافت می‌کند و این کشورها می‌توانند گزینه مناسبی برای مهاجرت روانشناسان باشند.
طبق آمار منتشر شده، کشورهایی همچون کانادا، آلمان، نروژ و امارات، جزو محبوب‌ترین کشورهای فارغ‌التحصیلان روانشناسی برای مهاجرت هستند.
جمع‌بندی و سخن پایانی
در این مقاله به بررسی آینده شغلی و بازار کار شغل روانشناسی در ایران در مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری پرداختیم. همان‌طور که مشاهده کردید، در سال‌های اخیر با افزایش آگاهی جامعه از اهمیت توجه به سلامت روان و مراجعه مستمر به روانشناس، بازار کار روانشناسی برای خانم‌ها و آقایان، نسبتا مساعد شده است.
در پایان باید این نکته را نیز یادآوری کرد که بازار کار و میزان درآمد رشته روانشناسی نیز مانند دیگر رشته‌ها به عوامل مختلفی از جمله سطح تحصیلات، میزان سابقه کاری، محل فعالیت، نوع گرایش و میزان تخصص و مهارت فرد بستگی دارد.
- ۰ ۰
- ۰ نظر